ECO EGO: de persoonlijke inspiratie van Rik Luijmes

ECO EGO: de persoonlijke inspiratie van Rik Luijmes
7 oktober 2022 greppeltheater

Op 15 september was TGGreppel te gast bij het Nijmeegse Hortuscafé. In de Hortus Botanicus werd het gesprek geopend over de bijzondere relatie tussen kunst en natuur. Artistiek leider Rik Luijmes en regisseur Gijs Top van ECO EGO vertelden hoe zij de natuur als inspiratiebron gebruiken voor theater. Lees hier het verhaal van Rik:

“Mijn vader was een boerenzoon. Mijn opa boer. Een kleine boer, met bouwland, kippen, varkens en werkpaard Max. Als wij door het Achterhoekse coulisselandschap van Warnsveld naar Aalten reden, hobbelden we de laatste kilometers over een zanderige landweg. Achter ons een wolk stuivend zand. In de verte zagen we het rode dak van de boerderij en vaak stond er rond de boerderij geel wuivend graan. Dichterbij gekomen zagen we meestal mijn opa voorovergebogen in zijn moestuin staan. Een alpinopet op zijn hoofd. Droogjes stak hij zijn hand naar ons op en schuifelde naar de boerderij om ons te ontvangen.

Twaalf en een half jaar geleden richtte ik Theatergroep Greppel op. Ik koos de naam omdat ik daar fijne associaties bij had. Als kind speelde ik graag in de greppels rond de boerderij van opa. Ik bouwde dammetjes, genoot van de geur van aarde, van de rotting, van de frisse geur van plantjes in de berm, het gekabbel van het water. Voor mij was dit de meest veilige plek die ik me kon indenken.

Ik realiseerde me destijds niet dat mijn opa volledig biologisch at: de kelder stond vol weckflessen met biologische boontjes en stoofpeertjes. Ik wist ook niet dat mijn opa aan energiebesparing deed, het was ’s avonds aardedonker in en rond de boerderij. Mijn opa had twee washandjes: een voor onder en een voor boven, niks elke dag douchen… Mijn ecologische voetafdruk is vele malen groter dan de voetafdruk van opa. Als mijn opa het erf verliet deed hij dat in pak. Met stropdas en hoed. Een heer die niet veel meer van de wereld zag dan de zanderige landweg naar het dorp en de kerk.

Hoe anders leef ik… Ik rijd jaarlijks meer dan 25.000 kilometer met de auto. Ik ben naar Italië, Portugal, Wenen gevlogen, zelfs naar Thailand. Ik heb uren onder de douche gestaan of in bad gezeten. Bij repetities heb ik theaterlampen van 500 Watt ruimschoots laten branden omdat het zulk prettig intens licht is. Ik heb drie wanden vol met boeken. Ik ben mijn afkomst ontstegen. Mijn vader is zijn afkomst ontstegen. Ik ben een man van de wereld geworden. Met twee HBO opleidingen en een master. Ik woon in een prachtig huis vol gemakken. Ik heb een eigen website en facebookpagina. Ik ben iemand.

Drie jaar geleden startte ik een artistiek onderzoek voor de voorstelling HAAN. Het moest een voorstelling worden over vervelende mannen. Ego’s. Machtswellustelingen. Hooligans. Verkrachters. Narcisten en nare dominante kerels. Al snel kwam ik tot de ontdekking dat ik mezelf niet mocht sparen en op onderzoek moest gaan naar de haan in mijzelf. Laag voor laag pelde ik mezelf af. Ik deed een belangrijke ontdekking. Ik ontdekte dat het hele idee van een afgescheiden individu een illusie is. Dat wat ik tot mijn identiteit reken, bestaat uit een opgebouwde ideeën en beelden, die maar bar weinig te maken hebben met wat er werkelijk is of gebeurt… Ik zag in dat we voortdurend in beweging zijn. We veranderen permanent en leven in een nauw samenspel met de omgeving. Het hele idee van een afgescheiden zelf is voor mij inmiddels lachwekkend en bizar.

Als je je ook maar even verdiept in het Boeddhisme, de Tao, Advaita enzovoort hoor je hetzelfde inzicht: alles en iedereen is totaal verbonden met elkaar. Ik ervoer dit inzicht als bevrijdend, maar raakte ook in de war. Want wie of wat ben ik dan wel? En wie is de ander? Hoe verhouden we ons tot elkaar? Corona brak uit en net als veel anderen wandelde ik regelmatig door de natuur. De alarmerende berichten over het klimaat en milieu werden zichtbaarder en voelbaarder. Ik zag in hoe losgezongen we geraakt zijn van de natuur. Eco. Eco. Ik zag hoe verschillende bevolkings-groepen vooral opkomen voor de eigen belangen. Hoe veel politieke partijen voor hun eigen aanhang vechten. Ego. Ego.

Het is wat mij betreft tijd voor een andere manier van denken en kijken.
Het is tijd om met verwondering en bewondering naar elkaar te kijken.
Om te zien dat we allemaal uit dezelfde energie en substantie bestaan. Dat we samen trillen, vibreren en bewegen.

Het is tijd om anders naar de natuur kijken. We zijn niet de heersers over de natuur. Alles smeekt erom om te erkennen dat we onlosmakelijk onderdeel zijn van die natuur. Het is tijd om ons hoofd te buigen. Een beetje nederiger te zijn naar de natuurkrachten. Om met diep respect te kijken naar de creaties om ons heen.

Samen met Gijs Top ontwikkelt TGGreppel wandelingen in de Ooij. Met EcoEgo streven we ernaar om ons te herinneren dat we in verbinding staan met de natuur. We verwonderen ons over bomen, water, weer, modder en vogels. We verfrissen de zintuigen: het oog en het oor.

Steeds vaker stel ik me voor hoe mijn opa voor zich uit staarde naar de bomen en de weilanden. Hoe hij het graan door zijn handen liet glijden. Hoe hij werkpaard Max streelde. En hoe hij gewoon maar naar de luchten keek en keek. En hoe hij zweeg en zweeg.”