NIEUWKOMERS, Een rake afspiegeling van de kibbelende en soms woedende Nederlandse samenleving
Enkele weken voorafgaand aan de première van Greppels productie ‘Nieuwkomers’ bevind ik mij op het puntje van mijn stoel bij een van de repetities. Drie acteurs trakteren me op een doorloop van ongeveer anderhalf uur. Ze spreken me aan, letterlijk en figuurlijk. Mensen die ik niet ken, vertellen wie ze zijn en waar ze vandaan komen. Een is er half Duits, een ander heeft Ghanees bloed en de derde beschikt over een Bengaalse achtergrond. De heer en dames vragen mij naar wie ik ben en waar ik mijn wortels heb liggen. Ik voel me prettig bij hun luisterend oor en veilig bij hun geïnteresseerde blik. Ik ervaar eerlijk menselijk contact en ik wil dat ze langer bij me blijven.
Echter, alras raken de drie verwikkeld in onderlinge dramatische ruzies en meningsverschillen omtrent hun eigen en elkaars spel, tekstkennis en afkomst. Realistische wendingen waarbij vooroordelen en discriminerende grappen over en weer gaan. Het stuk ontaardt in een rake afspiegeling van de kibbelende en soms woedende Nederlandse samenleving die bol staat van vreemdelingenangst, afkeer van buitenlanders en vluchtelingen, negatieve en positieve discriminatie maar bovenal: het verlangen om je zelf te kunnen en mogen zijn in een overspannen maatschappij die overal en van iedereen iets vindt.
Ik word geraakt door echte mensen met waargebeurde verhalen. De drie acteurs maken me deelgenoot van hun worstelingen en onmacht omtrent thuishoren en welkom voelen. Een scene in de disco waarbij Effie Cardna haar tegenspeelster Ayesha de Groot op de huid zit met goedbedoelde vooroordelen die zeer onhandig uitpakken, herinnert me aan mijn eigen welwillende blunderuitspraken jegens vluchtelingen.
Het publiek kan niet om zichzelf heen in deze voorstelling die een Nederland laat zien dat gek wordt van zichzelf en van elkaar
Niet alleen het eigen verhaal van de acteurs ontroert me maar ook de manier waarop het in drie stukken verdeelde decor, de publiekscirkel, en het gebruik van TL licht het Nijmeegse vluchtelingenkamp Heumensoord uit 2015 weer even heel dichtbij brengt. Ik ken Mohammad niet maar nu wel. Zijn aanwezigheid beheerst het stuk in een prachtig verstilde eet-scene en in een schrijnende toelatingsprocedure. Ook de talloze appjes die acteur Ronald Armbrust van Mohammad ontvangt tijdens de voorstelling, zorgen ervoor dat Mohammad een van ons is geworden. Hij is een mens die communiceert en zijn best doet ons te begrijpen.
Het is niet zo dat deze productie lief is of vluchtelingen cq asielzoekers en allochtonen knuffelt of ermee marchandeert. Integendeel. De opgekropte frustraties en emoties rondom culturele diversiteit rijzen de pan uit. Ik hoor rechtse en linkse argumenten om nieuwkomers al dan niet als mens te zien. Overdreven hulpvaardigheid, zorgzaamheid en interesse naar alles wat exotisch is versus pure vreemdelingenhaat en racisme. Het publiek kan niet om zichzelf heen in deze voorstelling die een Nederland laat zien dat gek wordt van zichzelf en van elkaar. Is er nog een weg terug als iedereen allochtoon blijkt en op zoek is naar een veilige haven? 82% van de mensheid is gekleurd ontdekken we.
Een liefdevol beeld van een op hol geslagen maatschappij
Schrijver van de voorstelling, Rik Luijmes, tevens regisseur, heeft met dit stuk wederom met lichtvoetigheid en het tonen van alledaagse situaties en irritaties de eenzame mens afgetekend tegen een context die eenzaamheid en afzondering aanmoedigen en soms zelfs afdwingen. Een liefdevol beeld van een op hol geslagen maatschappij die mensen manoeuvreert een kant te kiezen in plaats van deel te nemen aan een genuanceerd wereldbeeld.
Met humor , kwetsbaarheid, muziek en poëzie belicht Greppel ook nu weer de wereld vanuit de kuilen van het 21e eeuwse menszijn: hoe kunnen we deel uit maken van een collectief als we zelf tot en met versplinterd zijn in het zoeken naar identiteit en een thuis?
Marjolein Pieks, 8 februari 2018
foto’s Maarten van Vliet
